تصویربرداری سفالومتری چیست؟ + کاربردهای آن

تصویربرداری سفالومتری (رادیولوژی چیست؟)یا cephalometric X-ray، ابزاری منحصر به فرد است که دندانپزشک را قادر می سازد یک تصویر رادیوگرافی کامل از کناره صورت بگیرد. به طور کلی، اشعه ایکس راهی را به دندانپزشک ارائه می دهد تا دندان ها، استخوان فک و بافت های نرم را فراتر از چیزی که با چشم غیر مسلح دیده می شود، مشاهده کند. تصویربرداری سفالومتری، یک اشعه ایکس خارج دهانی است، به این معنی که هیچ صفحه یا فیلمی در داخل دهان قرار نمی گیرد. در واقع، اشعه ایکس سفالومتریک، مجاری بینی و سینوس را نشان می دهد که با اشعه ایکس بایتینگ داخل دهانی قابل مشاهده نیستند.

برای اینکه اطلاعات بیشتری در رابطه با تصویربرداری سفالومتری کسب کنید، حتما در ادامه این بخش با ما همراه بمانید.

مقاله حاضر به بررسی پانورکس و سفالومتری دیجیتال می‌ پردازد و کاربردها، مزایا و معایب دستگاه پانورکس و سفالومتری را مورد بررسی قرار می ‌دهد.

اگر نیاز به اسکن دندان دارید می توانید به رادیولوژی دکتر مهکامه مشفقی مراجعه کنید.

تصویربرداری سفالومتری چیست؟

اشعه ایکس سفالومتریک یا تصویر برداری سفالومتری که به اختصار به آن CEPH X-ray نیز گفته می شود، یک رادیوگرافی تشخیصی است که عمدتاً برای برنامه‌ ریزی درمان ارتودنسی استفاده می ‌شود. همچنین توسط متخصصین گوش و حلق و بینی و یا پزشکانی که در درمان اختلالات گوش، حلق و بینی، مانند آپنه خواب تخصص دارند، استفاده می شود، زیرا این اشعه ایکس نمایی از مسیر جریان هوا در بیمار را ارائه می دهد.

اشعه ایکس سفالومتری معمولا با دستگاه اشعه ایکس پانورامیک گرفته می شود. معمولا این دستگاه دارای یک نگهدارنده فیلم سفالومتریک ویژه است که بر روی یک بازوی مکانیکی نصب می شود. یک گیرنده تصویر اشعه ایکس در معرض پرتوهای یونیزه کننده قرار می گیرد تا تصاویری از کل ساختار دهان را در اختیار دندانپزشک قرار دهد. مزیت اشعه ایکس سفالومتری و پانورامیک این است که بدن در معرض اشعه کمتری قرار می گیرد.

یکی از دلایلی که رادیوگرافی سفالومتری در برنامه ریزی درمان بسیار مفید است، به دلیل توانایی آنها در کمک به ارتودنتیست ها برای پیش بینی رشد صورت در آینده است. هنگام ایجاد یک برنامه درمانی، مهم است که ارتودنتیست ها فقط به وضعیت ساختار فعلی صورت توجه نکنند، بلکه درک کنند که ممکن است در آینده چه اتفاقی بیفتد. با بررسی ساختارهای پایدار فک پایین، ارتودنتیست ها می توانند تخمین هایی در مورد رشد فک پایین و امکان چرخش دندان در آینده را نیز انجام دهند.

رادیوگرافی پانورامیک چیست؟

برای پاسخ به سوال رادیوگرافی پانورامیک چیست؟ باید گفت که رادیوگرافی پانورکس یا رادیوگرافی پانورامیک یکی از رایج ترین رادیوگرافی های تشخیصی در دندانپزشکی می باشد. که با این نوع رادیوگرافی دندانپزشک می تواند تمام دندان ها و استخوان های فک بالا و پایین یک بیمار را ببیند. این اشعه ایکس برای تشخیص آسیب به فک و دندان های اطراف، دندان های نهفته، بررسی و تشخیص پوسیدگی های اصلی و غیره استفاده می شود. باید بدانید که این نوع رادیوگرافی برای تشخیص تمام عیوب و بیماری های دندان و بافت های اطراف قابل استفاده نیست. به عنوان مثال، بیماری لثه بهتر است با یک اشعه ایکس کوچک در داخل دهان، به نام پری آپیکال، تشخیص داده شود. در آن زمان اشعه ایکس به تنهایی نمی تواند تصور روشنی از مشکل بیمار و درمان آن بدهد. اشعه ایکس همیشه باید برای دوره های زمانی کوتاه بررسی شود. معاینه داخل دهانی برای گرفتن نتیجه نهایی رادیوگرافی پانورامیک به گونه ای انجام می شود که منبع اشعه و فیلم اتاق رادیوگرافی در جهت مخالف در اطراف فک بیمار حرکت کرده و موقعیت فک بر روی فیلم ثبت می شود. دستگاه هایی که این نوع تصاویر را تولید می کنند معمولا در رادیولوژی یافت می شوند و مطب های خصوصی دندانپزشکی در ایران از داشتن این نوع دستگاه ها منع می شوند.

اجزای دستگاه رادیوگرافی پانورامیک دندان

این دستگاه شامل یک بازوی افقی منبع اشعه ایکس و یک محفظه حاوی فیلم است که در مقابل یکدیگر قرار گرفته اند. جمجمه بیمار ما بین منبع اشعه ایکس و محفظه قرار گرفت و تصویربرداری شروع شد. این ابزار علاوه بر دندان شامل آرواره ها و فک انسان نیز می شود. این ابزار حرکت چرخشی دارد و در جهت خاصی حرکت می کند و رادیوگرافی دهان و دندان را تهیه می کند. دستگاه پانورکس دقت تصویربرداری بالایی دارد و به پزشکان در تشخیص بیماری ها کمک می کند. سنسور موجود در این ابزار نوعی ابزار سی تی اسکن است.

برای مطالعه: تفاوت راديولوژي و راديوتراپي

پانورکس و سفالومتری دیجیتال چیست؟

در پاسخ به سوال پانورکس و سفالومتری چیست؟ می توانیم بگوییم که پانورکس و سفالومتری دو تکنولوژی پیشرفته در زمینه عکاسی و تصویربرداری پزشکی هستند. پانورکس و سفالومتری(OPG) به طور خاص برای تصویربرداری و تشخیص مشکلات دندانی و فکی استفاده می ‌شوند.

پانورکس دیجیتال، یک نوع دستگاه تصویربرداری دندانی است که تصاویر پانورامیک دندان ‌ها و فک ‌ها را ایجاد می ‌کند. در این دستگاه، دندان ‌ها، فک ‌ها و ساختارهای مجاور در یک تصویر وسیع و کامل قابل مشاهده هستند. پانورکس دیجیتال به دندانپزشکان این امکان را می‌ دهد تا با دقت بسیار بیشتری مشکلاتی نظیر عفونت‌ ها، ترمیم ‌های دندانی، تخریب ‌ها و عقب ‌رفتگی ‌ها را تشخیص دهند.

سفالومتری دیجیتال نیز یک تکنولوژی پیشرفته است. کاربرد رادیوگرافی سفالومتریک در ارتودنسی اندازه‌ گیری دقیق ساختارهای دندانی و فکی می باشد. در این روش، با استفاده از سنسورهای الکترونیکی حساس، موقعیت و اندازه دندان‌ ها، فاصله بین آن ها، ارتفاع فک ‌ها و سایر پارامترهای مربوطه به صورت دقیق اندازه ‌گیری می ‌شوند. مزايای سفالومتری ديجيتالی برای برنامه ‌ریزی ترمیم‌ های دندانی، ارتودنسی و جراحی ‌های دندان ‌پزشکی استفاده می‌ شود.

یکی دیگر از راه های تشخیص مشکلات دندان رادیوگرافی cbct است که برای انجام  این رادیوگرافی می توانید به رادیولوژی دکتر مشفقی مراجعه کنید.

نحوه عملکرد رادیوگرافی پانورامیک دندان

معمولاً بیمار باید یک دندان گیر پلاستیکی را گاز بگیرد تا تمام دندان هایش به  خصوص تاج ها به صورت جداگانه دیده شوند. کل فرآیند پانورکس دیجیتال معمولا کمتر از یک دقیقه طول می کشد. زمان تابش اشعه به بیمار از 5.5 تا 22 ثانیه زمانی که دستگاه دور سر بیمار می چرخد ​​متغیر است. کولیماسیون به این معنی است که در حین چرخش، همزمان با چرخش بازو، فیلم نیز در جهتی حرکت می کند که تصویری از قسمت هایی از جمجمه که پرتوهای ایکس به آن ها رفته است را نشان می دهد. زیرا جریان پرتو متفاوت است و تصاویر نقاط کانونی متفاوتی دارند.

نکاتی قبل از انجام رادیوگرافی پانورامیک

قبل از انجام پرتونگاری با دستگاه پانورامیک هیچ ملاحظه خاصی وجود ندارد و برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.

در ابتدای آمادگی برای رادیولوژی دندان معمولاً استفاده از هرگونه گوشواره، جواهرات، گیره مو، عینک مصنوعی یا وسایل ارتودنسی برای افرادی تحت رادیوگرافی پانورامیک دندان، مجاز نیست. زیرا در صورت استفاده از چنین اقلامی (مخصوصاً اقلام حاوی هر شکل فلز) تصاویر تهیه شده دچار اختلال می شوند و در نتیجه کیفیت تصاویر کاهش می یابد. بنابراین در صورت وجود چنین وسایلی باید به تکنسین اطلاع داده شود.

لازم به ذکر است زمان لازم برای تصویربرداری 18 ثانیه می باشد. در این مدت فرد باید بی حرکت باشد. زنان باردار باید قبل از انجام هر گونه روش تشخیصی از جمله پانورکس و سفالومتری دیجیتال به متخصص اطلاع دهند.

موارد استفاده از رادیوگرافی پانورامیک

تشخیص دندان  های عقل و برنامه ریزی جراحی. رایج ترین کاربرد این دستگاه تشخیص و مراقبت از دندان عقل و آسیب آن به فک است.

• ردیابی منشأ دندان درد
• نیاز به ارزیابی برای قرار دادن ایمپلنت های دندانی
• ارزیابی ارتودنسی قبل و بعد از اعمال
• تشخيص ناهنجاری پيشرفته مانند كروبيسم، كليدوز جمجمه
• سرطان مرتبط با فک
• اختلالات TMJ و آنکیلوز.
• تشخیص استئوسارکوم، آملوبلاستوم، استئودیستروفی فک و کلیه موثر بر هیپوفسفاتمی
• ارزیابی قبل و بعد از عمل ناهنجاری های دهان و فک و صورت، به عنوان مثال، شکستگی های دندانی
• سنگ های غدد بزاقی (Sialolithiasis)
• سایر تشخیص ها و نیازهای درمانی

چرا از اشعه ایکس پانورامیک رادیوگرافی استفاده می شود؟

ممکن است تعجب کنید که چرا از اشعه ایکس پانورامیک رادیوگرافی استفاده می شود و از رادیولوژی معمولی استفاده نمی شود. لازم به ذکر است که دندان ها به صورت نیم دایره و قوسی شکل هستند که باعث می شود تصویر دندان ها هنگام ارسال اشعه ایکس روی هم قرار گیرد. بنابراین برای عکس گرفتن از دندان ها به دستگاهی نیاز داریم که کل دندان ها را بپوشاند در غیر این صورت تشخیص مشکلات دندان و دهان غیرممکن است. پانورامیک رادیوگرافی کاربردی ترین روش برای گرفتن تصاویر دندانی است.

علاوه بر این، با رادیوگرافی پانورامیک، وضوح تصاویر به قدری بالاست که دندان ها در تمام طول ریشه هایشان دیده می شوند. این روش میزان پوسیدگی را نیز مشخص می کند تا بتوان از بهترین روش درمانی استفاده کرد.

کاربرد تصویربرداری سفالومتری چیست؟

اشعه ایکس سفالومتریک، عموماً برای تشخیص نگرانی‌ های رشدی مربوط به سر، گردن و فک استفاده می ‌شود که دندانپزشک، متخصص ارتودنسی یا جراح معتقد است ممکن است در رشد مناسب صورت و دهان اختلال ایجاد کند.

تصویربردای سفالومتری چندین عملکرد را ارائه می دهد از جمله:

• ارائه نماهایی از نمای جانبی صورت
• ارائه نمایی از فک در رابطه با استخوان گونه
• شناسایی شکستگی ها و سایر آسیب های دندان ها و استخوان فک
• ارائه اطلاعاتی در رابطه با ناهنجاری های موجود در دهان و فک
• اندازه گیری دقیق دندان ها از جمله ساختار ریشه
• برای کمک به برنامه ریزی ارتودنسی
• بررسی نگرانی های احتمالی در مفصل گیجگاهی فکی TMJ
• ارزیابی دلایل ناهماهنگی بیش از حد دندان ها؛ به ویژه در مواردی که اوربایت (overbite ) یا آندربایت (underbite) وجود دارد
• مناسب برای تشخیص شکستگی های مشکوک دندان و یا فک

به طور کلی، تجزیه و تحلیل سفالومتری به ویژه در درک پیچیدگی های اوربایت و آندربایت مفید است، زیرا موقعیت یا توسعه نیافتگی فک نقش مهمی در این نگرانی ها ایفا می کند. ارتودنتیست ها نیز این تصویر را در انجام کارهای ارتودنسی ارزشمند می دانند زیرا آنها باید حرکت دندان ها و گاهی اوقات فک را در طی چندین سال ارزیابی کنند و یک تصویر سفالومتریک کامل، آنها را قادر می سازد تا موفقیت کار و سازگاری بدن با درمان را بسنجند.

همچنین، تصویر برداری سفالومتریک می تواند به یافتن علت و محل مشکلاتی که اغلب در سایر اشعه ایکس ها دیده نمی شوند کمک کند و امکان تجزیه و تحلیل مورفولوژیکی جامع را فراهم می کند. علاوه بر ارزش اولیه ای که یک اشعه ایکس سفالومتری برای شناسایی محل و علت دارد، قدرت پیش بینی نیز دارد.

با توجه به کاربردها و مزايای پانورکس و سفالومتری دیجیتال، گرفتن عکس opg دندان پیش از انجام ارتودنسی کاملا ضروری است و حتما باید توسط متخصص و با استفاده از دستگاه های استاندارد گرفته شود. برای انجام این کار می توانید به مرکز عکس opg دندان غرب تهران مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید:

تفاوت رادیولوژی و رادیوگرافی

پروسه تصویربردای سفالومتری چگونه است؟

فرآیند انجام عکسبرداری با اشعه ایکس سفالومتری بسیار ساده است. تکنسین اشعه ایکس با تمرکز بر مشخصات بیمار یا نمای جانبی سر، بیمار را بر اساس معیارهای خاصی که هنگام گرفتن عکس سفالومتری لازم است، قرار می دهد. در این روش، سر بین بازوی چرخان مکانیکی و نگهدارنده فیلم که روی بازوی دیگری قرار دارد، قرار می گیرد. این بازو دور سر می چرخد و از صورت، دهان و دندان ها عکس می گیرد. وضوح و تمیزی این تصاویر به موقعیت بدن بستگی دارد. تصاویر معمولاً تا 30 درصد بزرگ ‌نمایی می‌ شوند، بنابراین هرگونه نشانه‌ ای از پوسیدگی، بیماری یا جراحت قابل مشاهده و درمان است.

پس از تصویربرداری سفالومتری، دندانپزشک قادر خواهد بود نمایه جانبی کامل سر را مشاهده کند که این می ‌تواند به برنامه ‌ریزی ارتودنسی کمک کند و امکان ارزیابی فوری نحوه تأثیر بریس ‌ها بر روی نیمرخ صورت و دندان ‌ها را فراهم کند.

یکی دیگر از کاربردهای رایج تصویربرداری سفالومتری، تعیین اندازه گیری های خاص قبل از ایجاد و قرار دادن ایمپلنت های دندانی است.

نوردهی تقریباً 10 ثانیه طول می کشد و اشعه ایکس در چند دقیقه ایجاد می شود. اکثر رادیولوژی ها مجهز به تجهیزات لازم برای گرفتن عکس رادیوگرافی سفالومتری هستند. در واقع، این نوع اشعه ایکس از خارج از دهان شما گرفته می شود و معمولاً نیازی به گاز گرفتن هیچ وسیله ای ندارد. این نما برای بسیاری از موقعیت ها فوق العاده مفید است زیرا میدان دید وسیعی از جمله دندان ها، فک و نبمرخ را ارائه می دهد.

به طور کلی، عکسبرداری با اشعه ایکس سفالومتری بسیار شبیه به عکسبرداری پانورکس است. اشعه ایکس پانورکس یک اشعه ایکس دو بعدی است که در زمینه دندانپزشکی استفاده می شود و نمای پانوراما از هر دو فک بالا و پایین و همچنین دندان ها را به طور همزمان می دهد.

فیلم های پانورکس کاربردهای مختلفی دارند. آنها به طور منظم برای ارزیابی های ارتودنسی، تشخیص نهفتگی دندان عقل، تشخیص بیماری پریودنتال پیشرفته، ارزیابی مفصل فک و همچنین برای تشخیص علائم سرطان دهان استفاده می شوند.

مزايای سفالومتری ديجيتالی

تا اینجا به سوال پانورکس و سفالومتری چیست؟ پاسخ دادیم و کاربردهای پانورکس سفالومتری دوردنتال را بررسی کردیم. در این قسمت می خواهیم مزایای استفاده از دستگاه پانورکس و سفالومتری را بیان نماییم. برخی از مهم ترین مزایای پانورکس و سفالومتری عبارتند از:

• دقت بالا: سفالومتری دیجیتال با استفاده از سنسورهای الکترونیکی حساس، قادر به اندازه ‌گیری دقیق موقعیت و اندازه دندان‌ ها، فاصله بین آن ها و ارتفاع فک ‌ها است. این دقت بالا به دندانپزشکان کمک می ‌کند تا تشخیص دقیق ‌تری برای مشکلات دندانی و فکی بگذارند و برنامه درمانی مناسب ‌تری را برای بیماران تهیه کنند.
• تصاویر سه‌ بعدی با کیفیت بالا: پانورکس و سفالومتری (OPG) قادر به تولید تصاویر سه ‌بعدی با کیفیت بالا از ساختارهای دندانی و فکی است. این تصاویر دقیق و واضح، به دندانپزشکان کمک می‌ کنند تا بهترین تصمیمات را در مورد تشخیص و درمان بیماران خود بگیرند.
• سهولت انجام: رادیولوژی پانورکس دیجیتال، در مقایسه با روش ‌های سنتی اندازه‌ گیری دندانی، ساده و سریع انجام می ‌شود. فرایند اندازه ‌گیری و تصویربرداری به صورت الکترونیکی و خودکار انجام می ‌شود که زمان و تلاش دندانپزشک را کاهش می ‌دهد.
• کاهش تابش: در مقایسه با روش ‌های تصویربرداری با استفاده از پرتوهای X، سفالومتری دیجیتال تابش کمتری به بیمار اعمال می ‌کند. این به معنی کاهش خطرات مربوط به تابش پرتوی است و برای بیماران و پرسنل پزشکی امنیت بیشتری فراهم می ‌کند.
• ذخیره ‌سازی و به اشتراک گذاری آسان: تصاویر حاصل از دستگاه پانورکس و سفالومتری به سرعت در قالب فایل‌ های دیجیتال ذخیره می ‌شوند و قابلیت به اشتراک گذاری آسان با سایر پزشکان و متخصصان را دارند.

تشخیص عفونت ریشه دندان با رادیوگرافی

عفونت دندان در واقع به معنای عفونی و آلوده شدن پالپ یا مغز دندان در اتاقک داخل تاج و ریشه دندان است. پالپ بافت نرم حاوی رگ های خونی و اعصاب است و معمولاً توسط مینای دندان و به میزان کمتری توسط عاج زیر مینا محافظت می شود. اگر این قسمت مورد حمله باکتری قرار گیرد، عفونی شده و نیاز به مداخله فوری دندانپزشکی دارد. اگر سطح عفونت بسیار جدی باشد، پزشک معمولا نمی تواند دندان عفونی را تشخیص دهد. زیرا درد در تمام دندان پخش می شود. نکته مهم در مورد عفونت دندان این است که وقتی عفونت شدید می شود، پالپ ریشه دندان را از بین می برد. به همین دلیل ممکن است فرد دیگر احساس درد نکند. در این مورد، شاید درد ناپدید شد. اما عفونت همچنان در حال افزایش است و می تواند دندان ها، فک ها و در برخی موارد استخوان ها را درگیر کند. به همین دلیل، دندانپزشک از اشعه ایکس برای تشخیص دندان های عفونی استفاده می کند.

خلاصه مطلب

در این نوشته به سوالاتی مانند رادیوگرافی پانورامیک چیست؟ تفاوت پانورکس و سفالومتری چیست؟ و دیگر سوالات از این قبیل پاسخ دادیم و کاربرد و مزايای سفالومتری ديجيتالی و رادیولوژی پانورکس دیجیتال را بیان و بررسی کردیم. عکس opg دندان سعادت آباد را می توانید در راديولوژي مهكامه مشفقي تهیه کنید و از حرفه ای و متخصص بودن کارشناسان این مجموعه کاملا خاطر جمع باشید. پانورکس سفالومتری دوردنتال مزایای زیادی دارد و کمک زیادی به دندان پزشکان می کند.

تصویربرداری سفالومتری، یکی از عکس های رادیولوژی است که دندانپزشکان، برای ارزیابی بیشتر دندان ‌ها، فک‌ ها و برنامه‌ ریزی درمان از آن استفاده می کنند. تصویر برداری سفالومتریک، در واقع نوعی تصویربرداری خارج از دهان است، به این معنی که در طول فرآیند تصویربرداری چیزی به دهان شما وارد نمی شود. دستگاه های پانورامیک و سفالومتریک اشعه ایکس به سادگی دور سر شما می چرخند تا تصاویر را ثبت کنند و تصاویر با وضوح بالا را به متخصص ارتودنسی و تیم دندانپزشکی ارائه می دهند.

اگر دندانپزشک برایتان تصویربرداری سفالومتری تجویز کرده و می خواهید این تصویربرداری را در یک مرکز رادیولوژی مجهز به دستگاه های جدید و حرفه ای انجام دهید، پیشنهاد می کنیم به رادیولوژی تخصصی دندان، فک و صورت دکتر مهکامه مشفقی، یکی از مراکز تخصصی در این زمینه مراجعه کنید که با پیشرفته ترین و به روزترین دستگاه های دیجیتال با پرسنل مجرب و متخصص، رادیولوژی فک و صورت را به مراجعه کنندگان ارائه می دهند.